مقدمه اي بر VOIP

[sh.rapco]

ماجراي تلفن اينترنتي يا VOIP در كشور چه بود؟
اراية سرويس VoIP يا تلفن اينترنتي توسط برخي شركت*هاي خصوصي در كشور، مدتي انعكاس وسيع خبري داشت و تحليل*هاي جسته و گريخته راجع به ماهيت آن و خسارت*هايي كه شركت مخابرات از اين محل ديد و همچنين، علل عقب*ماندن مسئولان مخابراتي از تحولات مخابرات در محافل و مطبوعات مطرح شد. در اين مقاله ابتدا سرويس VoIP با سرويس تلفن معمولي مقايسه شده است و ميزان كاربردآن در سطح دنيا مورد بررسي قرار گرفته است. در ادامه تاثيرات اين تكنولوژي از جنبه هاي گوناگون در كشور مورد بحث قرار گرفته است و ابهاماتي كه در رابطه با عملكرد شركت مخابرات ايران در اين راستا وجود دارد، عنوان شده است:

تعاريف و توضيحات فني

در يك شبكه مخابراتي، گيرنده و فرستنده مستقيماً به هم متصل نمي*شوند، بلكه بين آنها يك زيرشبكه وسيع ارتباطي وجود دارد كه نقش برقراركننده ارتباط را به عهده دارد. در اين شبكه*ها انتقال اطلاعات، به دو روش صورت مي*گيرد: سوئيچينگ مداري و سوئيچينگ بسته*اي. آشنايي اجمالي با اين دو روش، از جهت بيان مقدمة فني بحث لازم است:
سوئيچينگ مداري
در اين روش براي انتقال اطلاعات بين دو كاربر، ابتدا عمليات سيگنالينگ (فرايندي كه ارتباط بين مبدا و مقصد را ايجاد مي*كند؛ مانند شماره*گيري در تلفن) بين مبدأ و مقصد صورت مي*گيرد. در مرحه بعدي يك كانال ارتباط فيزيكي بين مبدا و مقصد بر قرار مي*گردد كه از طريق آن اين دو نقطه مي*توانند به تبادل اطلاعات بپردازند. در روش سوئيچينگ مداري، اگر كانالي توسط گيرنده و فرستنده اشغال شود، براي هيچ كاربر ديگري مقدور نخواهد بود كه با اين دو كاربر ارتباط برقرار كند و بايد تا آزاد شدن كانال، منتظر بماند. به عبارت ديگر تا زماني كه ارتباط بين دوكاربر قطع نشده، كانال به طور اختصاصي در اختيار آنان خواهد بود هر چند كه اطلاعاتي ردوبدل نشود.
سوئيچينگ بسته*اي
در اين روش، اطلاعات به قطعات كوچكي به نام بسته، تقسيم مي*شود و ضمن اضافه كردن اطلاعات لازم براي بازسازي اصل پيام، هر بسته به طور جداگانه به مركز سوئيچ ارسال مي*گردد. در اين روش، وقتي يك بسته توسط ورودي سوئيچ دريافت شد، در حافظه سوئيچ ذخيره مي*گردد تا يك خط براي ارسال آن آزاد شود.
ماهيت شبكه*هاي سوئيچ بسته*اي به گونه*اي است كه به كاربران اجازه مي*دهد از يك پهناي باند به صورت اشتراكي استفاده نمايند. به همين دليل، شبكه*هاي سوئيچينگ بسته*اي نسبت به شبكه*هاي سوئيچينگ مداري كه هر كاربر به صورت اختصاصي پهناي باند را در اختيار دارد، بسيار ارزان*تر هستند. ارزان بودن و گستردگي شبكه*هاي سوئيچينگ بسته*اي، طراحان تجهيزات مخابراتي را بر آن داشته است تا اين تجهيزات را به گونه*اي طراحي كنند كه بتوانند بر مبناي شبكه*هاي سوئيچينگ بسته*اي به ارايه سرويس بپردازند.

يكي از گسترده*ترين و پركاربردترين شبكه*هاي سوئيچينگ بسته*اي، شبكه اينترنت است. اين شبكه كه بر اساس پروتكل IP عمل مي*نمايد، تحولي عظيم در صنايع مخابراتي به وجود آورده است؛ به طوري كه اكثر سازندگان تجهيزات مخابراتي، به توليد تجهيزات مبتني بر پروتكل IP روي آورده*اند.
نقش سرويس تلفن اينترنتي در ارتباطات تلفني دنيا
سرويس*هاي معمولي تلفن، از طريق شبكة PSTNيا Public Switch Telephon Network، بين دو كاربر ارتباط صوتي برقرار مي*كنند. اين شبكه بر پايه سوئيچنگ مداري عمل مي*كند؛ لذا دو كاربر در حين ارتباط، به صورت اختصاصي از يك خط ارتباطي با پهناي باند مشخص استفاده مي*كنند. همين مسئله باعث شده است كه هزينه ارتباطات بين*شهري و يا خارج از كشور، بر اساس اين سرويس بسيار گران باشد

اما در سال*هاي اخير، طراحان تجهيزات مخابراتي امكاني را فراهم آورده*اند تا بتوان از طريق شبكه اينترنت، ارتباط صوتي برقرار نمود كه با توجه به استفاده كاربران اينترنت از پهناي باند به صورت اشتراكي، اين ارتباط بسيار ارزان*تر از شبكه PSTN است.

اين سرويس كه در واقع ارايه سرويس صوتي از طريق شبكه اينترنت است، (Voice over IP) يا VoIPناميده مي*شود و در دهه اخير با استقبال فراوان كاربران روبرو شده است. نمودار 1 رشد تعداد خطوط VoIP را در آمريكا از سال 1999 تا 2007 نشان مي*دهد. همان*طور كه ديده مي*شود، در سال 1999 تعداد خطوط VoIP، حدود 50 هزار خط بوده است كه اين تعداد در سال 2004، به 6.5 ميليون خط افزايش يافته است و پيش*بيني مي*شود كه تا سال 2007، به حدود 19 ميليون خط برسد.

نكته*اي كه بايد در مورد سرويس VoIP به آن اشاره كرد اين است كه ارايه سرويس صوتي از طريق شبكه اينترنت نسبت به تلفن عادي، از كيفيت پائين*تري برخوردار است؛ اما با توجه به هزينه بسيار كمتر VoIPنسبت به ارتباط تلفني عادي و ارايه سرويس*هاي متنوع تصويري و صوتي و متني، كه به سرويس VoIP اضافه شده است (VoIP به انضمام سرويس هاي صوتي و تصويري و متني سرويس IP Telephony را به وجود مي آورد)، ميزان استفاده از اين سرويس را به شدت در ميان كاربران افزايش داده است و بازار جديدي را در ارتباطات تلفني ايجاد كرده است.

3- وضعيت ارايه سرويس VOIP در كشور
سرويس VOIPرا از حدود 3 تا 4 سال پيش، برخي از شركت*هاي خصوصي در داخل كشور ارايه مي*كنند. بدين صورت كه اين شركت*ها با اجاره كردن يك يا چند خط E1 دوطرفه (خطوطي كه امكان برقراري ارتباط از هر دو طرف خط امكان*پذير مي*باشد)، امكان بر*قراري مكالمه تلفني را با تعداد زيادي مشترك تلفني ايجاد مي*كردند. در مرحله بعد، قراردادي را با يك شركت خارجي كه به شبكه VoIP متصل است، منعقد مي*كردند تا Gateway (تجهيزاتي كه در انتهاي يك شبكه قرار مي*گيرد تا ارتباط اين شبكه با شبكه ديگر در نقطه*اي ديگر از دنيا را امكان*پذير سازد و عمليات تطبيق سيگنالينگ بين شبكه*هاي مختلف را انجام *دهد) كه در ايران قرار دارد بتواند با Gateway كه در خارج از ايران است، ارتباط برقرار نمايد
سناريوي عملكرد اين شركت*ها جهت برقراري ارتباط مشتركين تلفني داخلي با خارج كشور و برعكس، به اين صورت بود كه كاربران از طريق خط تلفن و شبكه PSTN، به تجهيزات خاصي در ISPها مرتبط مي*شدند. در ISPها تجهيزات خاصي به نام Media Gateway، ماهيت آنالوگ صوت را به ماهيت بسته*اي IP تبديل مي*كردند و از طريق مسيرياب*هاي بسته*اي، اين اطلاعات به سمت دروازه*هايي كه در خارج از كشور قرار دارند، هدايت مي*شد و در شبكه VoIP قرار مي*گرفت. پس از مسيريابي اين اطلاعات در شبكه، در نزديك*ترين Media Gateway واقع در مقصد، اين اطلاعات صوتي به صورت صوت آنالوگ تبديل مي*شد و از طريق شبكه PSTN محلي، ارتباط تلفني برقرار مي*گرديد.
اين عمليات به صورت دوطرفه انجام مي*شود؛ يعني دروازه*هاي داخل ايران نيز ترافيك صوتي را از دروازه* خارجي دريافت كرده، با تبديل آن به صوت آنالوگ، از طريق شبكه PSTN اقدام به برقراري ارتباط صوتي مي*نمودند. حالت اول كه دروازه* داخل كشور اطلاعات صوتي را به خارج ارسال مي*كند، Origination نام دارد و به حالت دوم كه اطلاعات را از دروازه* خارجي جهت برقراري ارتباط دريافت مي*كند، Termination گويند.
عملكرد شركت مخابرات در رابطه با تكنولوژي VoIP
هنگامي كه شركت*هاي خصوصي به فعاليت در زمينه VoIP روي آورند، شركت مخابرات به عنوان مسئول ارتباطات مخابراتي، در زمينه VoIP اقدامي نكرد و با نگاهي ترديدآميز به اين تكنولوژي، منتظر عواقب آن ماند. عواقبي كه در حال حاضر، منجر به چالش*هاي جدي در زمينه ارتباطات صوتي كشور شده است. از جمله:
كاهش درآمد مخابرات از مكالمات بين*الملل

يكي از راه*هاي درآمد مخابرات، ترانزيت ترافيك صوتي از داخل به خارج و از خارج به داخل كشور از طريق سوئيچ*هاي شبكه PSTN است. با توجه به نوع عملكرد VoIPدر برقراري ارتباط صوتي، شبكه سوييچينگ تلفني بين المللي در برقراري اين ارتباط نقشي ندارد و از شبكه ديتا استفاده مي شود؛ لذا قيمت اين ارتباط در مقايسه با ارتباط تلفني عادي بسيار ارزانتر است. در نتيجه، شركت مخابرات بسياري از مشتركان ارتباطات بين*الملل خود را از دست داد و درآمد مخابرات از مكالمات بين*الملل به شدت نزول پيدا كرد.

در اولين واكنش، شركت مخابرات اقدام به ارزان كردن مكالمات بين*الملل نمود تا بتواند مشتركان را به استفاده از شبكه تلفني عادي ترغيب نمايد. اما با وجود ارزان شدن نرخ مكالمات، اين سرويس در مقايسه با سرويس VoIP، هنوز از قيمت بالاتري برخوردار است. علاوه بر آن، از طرفي ارزان شدن نرخ مكالمات، باعث شد بسياري از شركت*هايي كه در زمينه VoIP فعاليت داشتند، از شركت مخابرات ايران به عنوان خط ترانزيت ترافيك VoIP خود با بعضي از كشورها استفاده كنند؛ در اين حالت، بدون آنكه درآمدي بابت انتقال اين ترافيك عايد شركت مخابرات شود، شبكه مخابراتي ايران به محل ترانزيت ترافيك صوتي ديگر كشورها تبديل شده بود به گونه*اي كه حق هزينه*هاي آن را نيز شركت مخابرات ايران پرداخت مي*كرد؛ طبق گفته مديرعامل شركت ارتباطات ديتا، شركت مخابرات ايران از محل ترانزيت مكالمات بين*المللي 30 ميليون دلار درآمد داشته است*؛ در حاليكه در سال 1382، 50 ميليون دلار به كشورهاي خارجي، به خصوص كوبا، بدهكار شده است.
مشكلاتي در ارتباط با نظارت بر شبكه VoIP
يكي از امكاناتي كه تلفن عادي دارد، اين است كه به راحتي مي*توان مكالمات را كنترل كرد و بر آن نظارت داشت. اما شبكه VoIP، به دليل اينكه بسته*هاي اطلاعاتي در آن، به هزاران كاربر مرتبط مي*شود، به سادگي شبكه تلفني رايج قابل كنترل نيست و دست*كم، نياز به سخت*افزارهاي پيچيده*اي جهت رديابي و كنترل مكالمات تلفني دارد.
اقدامات بعدي شركت ارتباطات ديتا و ابهامات موجود
شركت ارتباطات ديتا كه زمان زيادي از تاسيس آن نمي*گذرد، در ادامه برخورد مخابرات با پديدة تلفن اينترنتي، شركت*هايي را كه احتمال مي*داد اقدام به اراية اين سرويس مي*نمايند و داراي مجوز نيستند، شناسايي و از ادامه كار آنها جلوگيري كرد. بر همين اساس به بعضي از شركت*هاي خصوصي مجوزهايي در زمينه عمليات Origination داده شده است و Termination به كلي ممنوع گرديد.
اما در زمينه ارايه سرويس*هاي تلفن اينترنتي و نحوه برخورد شركت ديتا با آن ابهاماتي وجود دارد:
نحوه نظارت بر ارتباطات VoIP
لزوم نظارت بر ارتباطات VoIP يكي از مواردي است كه شركت ارتباطات ديتا، با طرح آن، ارايه اين سرويس را منوط به گرفتن مجوز از اين شركت مي*داند. اما در اين زمينه نكاتي قابل توجه وجود دارد:
اولاً اين اقدام بايد از ابتداي راه*اندازي سرويس*هاي VoIP در كشور، صورت مي گرفت و سازماندهي نظارت بر آن، بايد قبل از ارايه آن توسط بخش خصوصي انجام مي شد. اين امر از ضعف بزرگ شركت ارتباطات ديتا ناشي مي*شود كه به اندازه*اي در زمينه آينده*نگري تكنولوژي هاي روز دنيا با تاخير عمل كرده است كه بايد به جاي پيشگيري، به درمان بپردازد.

ثانيا، نحوه اعمال نظارت اين شركت بر شبكه VoIP معلوم نيست؛ با اينكه عمليات Originationو Termination

هر دو به يك اندازه از لحاظ نظارتي اهميت دارند، آزاد كردن Origination و ممنوع كردن Terminationچندان منطقي به نظر نمي*رسد.
نحوه نظارت بر"توافقنامه تراز خدمات " يا Service Level Agreement
"توافقنامه تراز خدمات" يا SLA، قراردادي است كه بين مشتري و ارايه*دهندة خدمات مخابراتي در رابطه با كيفيت خدمات سيستم تنظيم مي*شود و سطح كيفي ارائه خدمات را نشان مي*دهد.

طبق سياست هاي اعلام شده شركت ارتباطات ديتا، ارايه سرويس Origination توسط ISPها، با مجوز اين شركت، مجاز خواهد بود؛ لذا كاربراني كه مي خواهند از VoIP استفاده كنند، با شركت هاي خصوصي سروكار خواهند داشت. حال با توجه به مجوز ارايه شده، شركت ارتباطات ديتا در قبال عملكرد اين شركت*ها در برابر كاربران مسئول است و بايد نظارت لازم را اعمال كند.

با توجه به لزوم رعايت "توافقنامه تراز خدمات" در ارايه سرويسVoIP از طرف شركت*هاي خصوصي، اين شركت*ها در خصوص كيفيت سرويسي كه ارايه مي*دهند، تعهداتي دارند و در صورت عدم ارايه سرويس با كيفيت توافق شده*، كاربران بايد بتوانند به مراجع قانوني شكايت كنند. سؤالي كه در اين رابطه مطرح مي*شود اين است كه چگونه مشتركين از سطح سرويسي كه به آنها ارايه مي*گردد، آگاهي يابند و اصولاً، در اين زمينه قوانين يا تعهداتي وجود دارد يا خير؟ در زمينه حفظ حقوق مشتركين، شركت ارتباطات ديتا چه اقداماتي كرده است؟ در صورتي كه تخلفي از شركت*هاي خصوصي مشاهده شد، كدام مرجع قانوني پاسخ*گو خواهد بود؟
مسئله حساب*رسي كاربران
يكي ديگر از نكات مهم در زمينه VoIP، رسيدگي به مسايل مالي ميان ارايه*كنندگان سرويس VoIP و كاربران است. از آنجا كه كاربران بايد بتوانند بر روي حساب هزينه مكالمات خود نظارت داشته باشند، شركت ارتباطات ديتا چگونه به شكايات مالي ميان مشتركان و شركت*هاي خصوصي رسيدگي خواهد كرد؟

---

موضوعات مشابه:

• VOIP
• قوانین voip
• VOIP

---

[hrazdan]

با سلام

مفهوم کلی orgination و termination چیست ؟ البته از لحاظ بررسی فنی ؟!

[darklove]

orgination تا جایی که یادم از داخل کشور به خارج از کشور تماس گرفت مثل 020
termination از خارج از کشور به داخل البته با شماره های داخل که غیر قانونی
هر دو حالت احتیاج به خط تلفن میباشد با این تفاوت که اولی پول تلفن نداره اما دومی داره به صورت فجیع

[amir_vh]

Signaling چیه ؟ و دقیقا چه کاری انجام میده؟